Бемориҳое, ки аз ифлосшавии муҳити зист алоқамандӣ доранд
Мутобиқи баҳогузории коршиносони Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) панҷ категорияи аксуламали вазъи саломатии ањолӣ ба ифлосшавии муҳити зист вуҷуд доранд: баландшавии сатҳи фавт, зиёдшавии касалиҳо, мавҷудияти тағйирёбии функсионалӣ, ки аз меъёр зиёд ва нисбатан пастбуда ва ҳолати нисбтан бехатар.
Категорияҳои мазкур ҳамчун нишондиҳандаҳои нисбие мебошанд, ки хусусияти вазъи саломатии инсон ва ҳолати (сифати) муҳити зистро баррасӣ менамоянд. Нишондиҳандаи саломатӣ пеш аз ҳама давомнокии эҳтимолии миёнаи умри инсон мебошад. Агар мо ин нишондиҳандаро дар назар дошта бошем, пас ба омилҳои хатарноки экологӣ инҳо дохил мешаванд:
- ифлосшавии ҳаво;
- ифлосшавии оби нӯшокӣ;
- ифлосшавии ғизо;
Мувофиқи баҳогузории коршиносон ифлосшавии ҳаво давомнокии ҳаёти инсониятро ба њисоби миёна то 3-5 сол, обҳои камсифат то 2-3 сол ва заҳролудшавии шадиди ғизоӣ то 1-2 сол кохиш медиҳанд.
Асосҳои исботшуда муайян менамоянд, ки яке аз сабабҳои асосии тамоюли афзоиши бемориҳо дар байни омилҳои гуногун, ифлосшавии кимиёвӣ мебошад. Ҳамин тариқ хусусияти баланди иллатнокшавии рагҳо ва дил ҳангоми таъсири карбонати сулфур дар ғилзати нисбатан кам, қобилияти баланди интихобии таъсири сурб ба системаи афзоишӣ, эфирҳои кислотаи трихлорфеноксид дар инкишофи насл ва гайра муайян карда шудаанд. Дар ҷадвали 1 алоқамандии ифлосшавии муҳити зист ба бемориҳо нишон дод мешаванд:
Ҷадвали 1
|
Патология |
Намудҳои ифлосшавии муҳити зист
|
|
Бемориҳои системаи хунгузар |
1. Таркиби оби нӯшокӣ: нитратҳо, хлоридҳо, нитритҳо, дуруштии об. 2. Хусусиятҳои биокимиёвии минтақа: норасоӣ ё барзиёдии унсури калтсий, магний, ванади, кадмий, сурб, литтий, хром, марганец, кобалт, барий, мис, стронсия ва оҳан дар муњити зист. |
|
Бемориҳои системаи асаб ва узвҳои ҳис. Мушкилоти равонӣ. |
1. Хусусиятҳои биокимиёвӣ: минерализатсияи баланди хок , об ва хром 2. Пестисидҳои хлорорганикӣ ва фосфорорганикӣ. |
|
Бемориҳои системаи ҳозима |
|
|
Бемориҳои хун ва аъзоҳои хунгузар |
1. Хусусиятҳои биохимикӣ: норасоии ё зиёдшавии хром, кобалтт, металлҳои нодир. 2. Нитритҳо ва нитратҳо дар оби нӯшокӣ. 3.Заҳролудшавии муҳити зист ба воситаи пеститсидҳо ва заҳрхимикатҳо. |
|
Бемориҳои пӯст ва нахҳои зерипӯстӣ |
Барзиёдӣ ва ё норасоии микроэлементҳо дар муҳити зист. |
|
Бемориҳои системаи эндокринӣ,вайроншавии хӯрокворӣ ва мубодилаи моддаҳо |
1. Барзиёдӣ ва ё норасоии унсурњои йод, бор, калсий, ванадий, бром, хром, марганец, кобалт, синк, литий, мисс, барий, стронсия, оҳан, молбид дар муњити зист. 2. Дуруштии оби нӯшокӣ. |
|
Аномалияҳои давраи таваллудшудаи организмҳои гуногун |
Ифлосшавии муҳити зист ба воситаи пеститсидҳо ва заҳрхимикатҳо. |
|
Бемориҳои аъзоҳои пешобронӣ |
1. Барзиёдӣ ва ё норасоии унсурҳои синк, свинец, йод, калсий, марганетс, кобалт, мис, оҳан. 2. Дуруштии оби нӯшокӣ. |
|
Патологияи ҳомиладорӣ |
1. Ифлосшавии муҳити зист ба воситаи пеститсидҳо ва заҳрхимикатҳо. 2. Барзиёдӣ ва ё норасоии микроэлементҳо дар муҳити зист. |
|
Азнавбарқароршавии узвҳои ҳозима |
1.Заҳролудшавии муҳити зист ба воситаи пеститсидҳо ва заҳрхимикатҳо. 2. Хусусиятҳои биохимикї: норасоӣ ва ё барзиёдии магний, кобалт, синка, металлҳои нодир, мис. 3. Таркиби оби нӯшокӣ: хлоридҳо, сулфатҳо, дуруштӣ. |
|
Азнавбарқароршавии аъзоҳои пешобронӣ |
1.Заҳролудшавии муҳити зист ба воситаи пеститсидҳо ва заҳрхимикатҳо. 2. Барзиёдӣ ва ё норасоии магний, кобалт, синка, марганетс, молибден, мис. |
